za

za I {{/stl_13}}{{stl_8}}przyim., łączy się z dopełniaczem {{/stl_8}}{{stl_7}}'wskazuje na okres, w którym ma miejsce czynność; za panowania': {{/stl_7}}{{stl_10}}Za Kazimierza Wielkiego. Za okupacji. Za moich młodych lat. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}za II {{/stl_13}}{{stl_8}}przyim., łączy się z biernikiem {{/stl_8}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}1. {{/stl_12}}{{stl_7}}'wskazuje na cel ruchu przestrzennego znajdujący się z tyłu czegoś lub po niewidocznej stronie czegoś': {{/stl_7}}{{stl_10}}Słońce schowało się za chmury. Poszedł za dom. Wyrzucił intruza za drzwi. Wsadził ręce za pas. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}2. {{/stl_12}}{{stl_7}}'wskazuje na cel ruchu przestrzennego znajdujący się na zewnątrz czegoś; poza': {{/stl_7}}{{stl_10}}Wyjechał za granicę, za miasto. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}3. {{/stl_12}}{{stl_7}}'wskazuje na miarę czasu, po upływie którego coś się stanie': {{/stl_7}}{{stl_10}}Wrócę za chwilę, za godzinę, za dwa dni, za rok. Jest za pięć dwunasta, za pięć wpół do ósmej. Za rok będę już po maturze. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}4. {{/stl_12}}{{stl_7}}'wskazuje na miarę czasu, w którym trwa jakiś proces lub działanie prowadzące do zmiany stanu; w ciągu': {{/stl_7}}{{stl_10}}Zarobił za miesiąc tysiąc złotych. Używane niepoprawnie zamiast: w ciągu. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}5. {{/stl_12}}{{stl_7}}'wskazuje na obiekt chwytany lub trzymany': {{/stl_7}}{{stl_10}}Złapał się za głowę. Matka trzyma dziecko za rękę. Szarpał go za rękaw. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}6. {{/stl_12}}{{stl_7}}wskazuje na przedmiot wymiany, kupna, zapłaty': {{/stl_7}}{{stl_10}}Kupić dom za dwieście tysięcy złotych. Zapłacił za pracę, za usługę, za obiad. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}7. {{/stl_12}}{{stl_7}}'wskazuje na przedmiot nagrody, kary': {{/stl_7}}{{stl_10}}Dostał nagrodę za dobre wyniki w nauce. Za szkody wyrządzone przez dzieci odpowiadają rodzice. Wyrok za napad. Medal za odwagę. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}8. {{/stl_12}}{{stl_7}}'wskazuje na przedmiot lub osobę zastępowaną czymś innym; zamiast': {{/stl_7}}{{stl_10}}Zrób to za mnie. Jadł za dwóch. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}9. {{/stl_12}}{{stl_7}}'wskazuje na funkcję lub rolę': {{/stl_7}}{{stl_10}}Nóż posłużył mu za narzędzie. Przebrał się za kobietę. Brali go za szaleńca. Uznał dziecko za swoje. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}10. {{/stl_12}}{{stl_7}}'wskazuje na cel': {{/stl_7}}{{stl_10}}Poległ za ojczyznę. Wypili za zdrowie gości. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}za III {{/stl_13}}{{stl_8}}przyim., łączy się z narzędnikiem {{/stl_8}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}1. {{/stl_12}}{{stl_7}}'wskazuje na położenie w miejscu znajdującym się z tyłu czegoś lub po niewidocznej stronie czegoś': {{/stl_7}}{{stl_10}}Stanął za mną. Za domem był ogród. Siedział za biurkiem. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}2. {{/stl_12}}{{stl_7}}'wskazuje na położenie na zewnątrz czegoś': {{/stl_7}}{{stl_10}}Mieszkał za miastem. Przebywał za granicą. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}3. {{/stl_12}}{{stl_7}}'wskazuje na tylną stronę poruszającego się obiektu, względem którego porusza się inny obiekt': {{/stl_7}}{{stl_10}}Pies biegł za nami. Autobus jechał za ciężarówką. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}4. {{/stl_12}}{{stl_7}}'wskazuje na następstwo czegoś w czasie; po': {{/stl_7}}{{stl_10}}Upływał szybko dzień za dniem. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}5. {{/stl_12}}{{stl_7}}'wskazuje na bardzo bliskie następstwo w czasie; zaraz po': {{/stl_7}}{{stl_10}}Odczuwała ból za każdym poruszeniem ręki. Za każdym razem wujek przynosił dzieciom słodycze. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}6. {{/stl_12}}{{stl_7}}'wskazuje na warunek lub przyczynę': {{/stl_7}}{{stl_10}}Wyjazd dzieci za zgodą rodziców. Ukradł za namową kolegów. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}{{stl_12}}7. {{/stl_12}}{{stl_7}}'wskazuje na cel': {{/stl_7}}{{stl_10}}Chodził za robotą, za interesami, za sprawunkami. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}za IV {{/stl_13}}{{stl_8}}mod. {{/stl_8}}{{stl_7}}'występuje przed przymiotnikiem lub przysłówkiem; oznacza zbyt duże natężenie danej cechy; zbyt; nazbyt': {{/stl_7}}{{stl_10}}Ten pokój jest dla nas za mały. Ta sukienka jest za droga. Przyszedłeś za późno, za wcześnie.{{/stl_10}}{{stl_18}}ZOB. {{/stl_18}}{{stl_10}}być za; być za, a nawet przeciw; tego już za wiele {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}za {{/stl_13}}{{stl_8}}{czyjejś} {{/stl_8}}pamięci {{/stl_13}}{{stl_8}}przysł. {{/stl_8}}{{stl_7}}'w czasach, które sobie ktoś przypomina, odkąd sięga czyjeś doświadczenie życiowe': {{/stl_7}}{{stl_10}}Za mojej pamięci większość domów na wsi była drewniana. {{/stl_10}}{{stl_20}}

{{/stl_20}}\ {{stl_20}}

{{/stl_20}}za {{/stl_13}}{{stl_8}}{czyimiś} {{/stl_8}}plecami {{/stl_13}}{{stl_7}}'bez wiedzy kogoś, potajemnie': {{/stl_7}}{{stl_10}}Dogadali się za naszymi plecami. Spiskować za plecami zwierzchnika. {{/stl_10}}